W lipcu 2021 roku minęła 90. rocznica oddania się mieszkańców Rącznej pod opiekę Najświętszemu Sercu Pana Jezusa. Warto poświęcić temu wydarzeniu kilka zdań, bo miało dla społeczności sołectwa duże znaczenie. Świadczy o tym choćby fakt, że wybudowana po latach na terenie wsi świątynia oraz erygowana parafia noszą właśnie wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa.
Po I wojnie światowej Rączna była rozbudzona religijnie, o czym świadczy m.in. prężna działalność Stowarzyszeń Młodzieży Polskiej (potem przemianowane na Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży). Także zaprowadzone 11 grudnia 1917 roku na terenie parafii lisieckiej Apostolstwo Modlitwy zdobyło tu licznych zwolenników. Jego zelatorem był Andrzej Mól.
Niewątpliwie to w tych środowiskach na początku lat 30. XX wieku narodziła się myśl, by Rączną poświęcić Zbawicielowi. Członkowie Apostolstwa żyli kultem Jego Najświętszego Serca na co dzień, z kolei druhowie ze Stowarzyszenia chłopców, a zwłaszcza ich starsi koledzy, pamiętali, że gdy w 1917 roku w szeregi organizacji zakradło się rozprężenie, odprawienie nabożeństwa do Serca Jezusowego pomogło złapać wiatr w żagle.Zachęceni tym przykładem, w sierpniu 1921 roku, gdy znów nie wszystko szło tak jak powinno, chłopcy uchwalili oddać Stowarzyszenie w opiekę Sercu Jezusowemu. Skutek był niezwykły, wkrótce nastały najlepsze lata działalności SMP w Rącznej, kiedy to uruchomiono sklep, cegielnię, a w końcu nabyto budynek, w którym urządzono Dom Katolicki (dzisiejsza „Packa”).
W lecie 1931 roku, w ramach przygotowań do aktu zawierzenia kupiono obraz z wizerunkiem Najświętszego Serca Pana Jezusa. Uroczystości rozpoczęły się w piątek, 10 lipca, Mszą św. odprawioną przez ks. proboszcza Andrzeja Parysia w kościele parafialnym w Liszkach. Dwa dni później, w niedzielne popołudnie 12 lipca, mieszkańcy Rącznej zgromadzili się przy kapliczce wystawionej dwa lata wcześniej na polu należącym do rodziny Gruców (Posmysiów). Stamtąd, pod przewodnictwem proboszcza, przeszli do kapliczki stojącej od niepamiętnych czasów przy tzw. Wielkiej Drodze. Właśnie w niej umieszczony został wspomniany wizerunek NSPJ, a Andrzej Mól odczytał akt poświęcenia miejscowości Sercu Jezusowemu. Następnie odśpiewano litanię do Serca Bożego. Gdy słowa modlitwy wybrzmiały, głos zabrał ks. Paryś. W swej mowie wyjaśnił zgromadzonym, jakie znaczenie miał poczyniony właśnie akt. Uroczystość zakończono odśpiewaniem pieśni „Pobłogosław Jezu Drogi”.
Jak wspomniał na stronach swojej książki ks. Stanisław Mól, w kolejne rocznice Andrzej Mól (od 1934 roku sołtys) ponawiał akt poświęcenia.
Jak wspomniałem na początku, kult Najświętszego Serca Pana Jezusa tak się w Rącznej zakorzenił, że po latach, gdy przyszło wybierać patrona dla kościoła, wszyscy byli zgodni, że może nim zostać tylko Serce Zbawiciela.
Warto w tym miejscu poświęcić parę zdań miejscu, w którym 90 lat temu odbyła się omawiana uroczystość. Fakt, że uczyniono to przed starą przydrożną kapliczką, a nie przy uświęconej sprawowaniem Najświętszej Ofiary kapliczką Gruców, pokazuje wielkie znaczenie tego miejsca dla społeczności sołectwa. Powszechnie znana, przynajmniej na terenie naszej Gminy, jest tradycja, że w 1683 roku obok niej zatrzymał się witany przez miejscową ludność król Jan III Sobieski, gdy podążał pod mury oblężonego przez Turków Wiednia. Zachowane dokumenty odnotowujące, że na wieczór monarcha stanął w Czernichowie, uprawdopodabniają podania ustne.
Młodszym czytelnikom dopowiedzmy, że do II wojny światowej nie było jeszcze drogi prowadzącej od kapliczki „Sobieskiego” do Liszek. Z kolei w czasach króla Jana III trakt w kierunku Śląska przebiegał po trasie Bielany-Piekary-Rączna. Między Bielanami a Kryspinowem, noszącym wówczas jeszcze nazwę Śmierdząca, rozciągały się mokradła uniemożliwiające komunikację. Gościniec z prawdziwego zdarzenia zbudowano tu dopiero w okresie Rzeczypospolitej Krakowskiej. Z czasem nazwa „Wielka Droga” „przeszła” na odcinek szosy wiodącej z Liszek w kierunku Wyźrału.
A wracając do kapliczki. Do dziś w jej wnętrzu znajdują się dwa obrazy: Najświętszego Serca Pana Jezusa i Niepokalanego Serca Maryi. Przypominają one, kto króluje w sercach rącznian.
Adam Kowalik
Adam Kowalik, z wykształcenia i zamiłowania historyk, jest wiceprezesem Stowarzyszenia na rzecz Ziemi Lisieckiej, współredaktorem strony internetowej i facebookowej tej organizacji, autorem albumów „Liszki - szkice z dziejów” (2014), „Ziemia Lisiecka. Ludzie - historia - tradycje” (2018), „Kościół parafialny w Liszkach” (2019), „Kryspinów - lamus historii” (2021) i broszur: „Jan Kanty Steczkowski (1800 - 1881)”, „Biskup Stanisław Rospond - syn ziemi lisieckiej. (1877-1958)” i drobniejszych tekstów poświęconych dziejom Liszek i okolic publikowanych w pracach zbiorowych, czasopismach, lub w formie druków ulotnych.
Tekst pochodzi z czasopisma Gminy Liszki pt. "Ziemia Lisiecka" (nr 1/2021).